Başkale ilçe
-
Başkale -
Van■ Albak/Elbek kaza merkezi 1845’te yeni kurulan Başkale kasabasına taşındı. 19. yy’ın ikinci yarısında aynı zamanda Hakkari sancağı merkezi idi. ■ 10. yy’da Van bölgesine hakim olan Ardzruni sülalesinin ata yurdudur. Tovma Ardzruni vekayinamesi, MÖ 6. yy’da buraya Med (Mard) halkından bir zümrenin yerleştirilerek Ermeni krallarına tabi olduklarını anlatır. V. Cuinet’ye göre 19. yy sonunda Başkale nahiyesinde 22.580 Kürt, 5.690 Türk, 10.000 Nasturi Hıristiyan, 3.000 Ermeni ve 1600 Yahudi nüfus vardı.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Bahçesaray ilçe
-
Bahçesaray -
Van A892 📖:
Muks (idari bölge)
■ Ermenice isim ülke ve beylik adı olarak 4. yy’dan itibaren kaydedilmiştir. Muhtemelen `Zerdüşt tapınağı/rahipleri` anlamındadır. Yalın hali Mogk, belirtme hali (akkusativ) Mogs biçimini alır. Arapça/Türkçe Müks adı ikincisinden türemiştir.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Çaldıran ilçe
-
Çaldıran -
VanEski adı:
Abağa/Abaka (idari bölge) [
Abaqa "bir Moğol hükümdarı" ]
■ Çalderan veya Abağa Ovası bölge adıdır. Çaldêran (`kırk kilise`) adı 16. yüzyıldaki Osmanlı-İran savaşlarına dek yoğun olan Ermeni yerleşimine işaret eder. Abağa adının İlhanlı hükümdarı Abaka'nın (hd 1265-1282) yaptırdığı kaleden geldiği söylenir. Şimdiki ilçe merkezi 1916-1918 Rus işgali döneminde Rus karargahı olan Bayezitağa adlı önemsiz yerleşim yerine Cumhuriyetten sonra inşa edildi. ■ Bölge geçmişte göçebe Hayderanlı Kürtlerinin egemenlik alanı idi. Halen Azeri (Küresünni) nüfusu olan 12 köy hariç tüm yerleşimler Kürttür.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Saray ilçe
-
Saray -
Van■ Saray köyü Mahmudî hanedanından Kürt beylerinin makamı idi; 1869’da Mahmudiye kaza merkezi oldu. Cumhuriyetten sonra General Kâzım Özalp onuruna Kâzımpaşa adı verildi. 1946’da Kazımpaşa ilçesi merkezi şimdiki Özalp kasabasına taşındı. 1990’da Saray yeniden ilçe oldu. ■ İlçe merkezindeki Azeri azınlık dışında ilçe nüfusunun tamamına yakını Millan ve Şemsiki aşiretlerinden Kürttür.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Muradiye ilçe
-
Muradiye -
Van A1070 1916h 📖 📖:
Bergiri (idari bölge)
■ 1035 yılında kentin Bizans imp. 4. Mihail tarafından yerel Müslüman Ermeni hükümdarından alınması kaydedilmiştir. Halk arasında yaygın olan Kürtçe «bargirî» `beygirli` veya `ağır yüklü` yorumu bilgisizlik eseridir.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Erciş ilçe
-
Erciş -
Van A870 📖:
Erciş (başka yer)
■ Çelebibağı açığında bulunan eski Erciş kalesinin Van Gölüne batması üzerine ilçe merkezi 19. yy’dan önce şimdiki yeri olan Agants/Egans köyüne taşınmıştır. • İlçedeki eski adların yaklaşık yarısı Ermenice, birkaçı Kürtçe, diğerleri Türkçedir. Ermeni nüfusun büyük bölümü 1828 harbinde Rusya’ya göçtü, boşalan köylere Rusyadan göçen Azeri Türkleri iskân edildi, ıssızlaşan Zilan vadisine ise Haydaranlı Kürtleri yerleşti. 19. yy sonunda toplam 120 civarında köyün 20 kadarının nüfusu Ermeni idi. Zilan vadisindeki Kürt köylerinin çoğu 1930 katliamından sonra terk edilmiştir.
SN■ Erciş adının en eski sesletilişi olasılıkla, burada kurulu bulunan ve Urartu kralı Argişti dönemine tarihlenen kaleden gelmektedir. Urartu yazılı belgelerinde Erciş civarında Argiştihinili (Argişti'nin kenti/şehri) adlı bir yerleşimin bulunduğu belirtilmektedir. Sonuç olarak Erciş adı Urartu kralı Argişti'nin isminden bozma olabilir.
ahmet uhri■ © 22.01.1863 Erzurum ve Hakkari eyaletleri dahilinde kain Malazgird, Sarısu, Patnos ve Erciş kazalarında meskun Hasnanlı ve Haydaranlı Aşiretleri aralarındaki husumetten doğan olayları önlemek üzere Anadolu Ordusu tarafından Miralay İsmail Bey'in görevlendirildiği.
deyar heyran■ Yoğun bir Azeri kökenli nüfusu olan Erciş'te Kürtler, Kırgızlar ve az sayıda Romanlar da yaşamaktadır.
■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Gevaş ilçe
-
Gevaş -
Van 1891c 📖:
Gevaş (idari bölge)
■ Gevaş idari bölgenin, Vostan/Vastan ise ilçe merkezi olan kasabanın adıdır. ■ Eski Farsçadan Ermeniceye geçen Vostan sözcüğü `krala ait, krali, kral mülkü` anlamındadır. Tarihçi Xorenli Movses’e göre Kral Vağarşak (MÖ 2. yy?) Ermeni krallığını yeniden düzenlerken feodal beyler tarafından yönetilen topraklardan başka doğrudan kendisine bağlı saray kullarının yönettiği bazı araziler ayırmış ve bunlara Vostan adı verilmişti.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Çatak ilçe
-
Çatak -
Van■ Resmi kullanımda Şitak olan ilçe adı 27.05.1943 tarihli kararname ile Çatak olarak değiştirilmiştir. Şatax/Çatak bölge adı, Tağ ise merkez kasabanın adıdır. 1865’te kaza merkezi Tağ köyüne taşındı.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Gürpınar ilçe
-
Gürpınar -
Van■ Ermenilerin atası kabul edilen Hayk tarafından kurulduğu rivayet edilen Hayk Kalesi (Çavuştepe) nedeniyle Gürpınar bölgesine öteden beri Havatsor `ata deresi` veya Hayatsor/ Hayots tsor `Hayk deresi` adı verilmiştir. Havasor adının Kürtçe `kızılsu` anlamına gelen avasor’la ilgisi yoktur. Bugünkü ilçe merkezi eski Gığzi köyüdür. Gığzi’nin 1912’de 312 Ermeni ve 60 Kürt nüfusu vardı.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Edremit ilçe
-
Edremit (
Gümüşdere bucağı) -
Van■ Ardamad kentinin MÖ 2. yy'da kral Ardaşes tarafından kurulduğu ve Eski Farsça `Ardaşes Geldi` anlamında Ardamad adı verildiği anlatılır. Ege bölgesindeki Edremit’le ses benzerliği tesadüftür. ■ 20. yy başında 150 hane Ermeni ve 350 hane Müslüman nüfusu vardı. Tepe üstünde olan eski Ermeni mahallesinden şimdi iz kalmamıştır. 1960’tan sonra sırasıyla Sarmansuyu, Gümüşdere ve 1990’da yeniden Edremit adı verildi.
SN■ Hampartsum Yeramyan'ın anılarına göre Osmanlı döneminde Edremit'te Türkmenler ilçesinin Batı kısmında bulunan Semiramis, Şabaniye, Hamdibey, Hafızefendi, Peşe Poghan, Arark mahallerinde, Ermeniler ise ilçenin Doğu kısmında bulunan Hanguysner, Noraşen, Cavşen, Haygavınk, Aykesdan mahallerinde yaşamaktaydı. İlçede Türkmenlerin ve Ermenilerin beraber yaşadığı yerler ise Verin Norşen, Varin Norşen, Boyents, Garoyan mahalleridir. Yani ilçe 20. yüzyılda Türkmen/Ermeni yerleşimidir. Günümüzde ise Edremit ilçe merkezi Türkmenler ve Kürtlerin beraber yaşadığı bir yerdir.
Murat Çolak■ Edremit ilçe merkezinin yerlisini oluşturan Müslüman aileler ağırlıkla Sünni-Hanefi Türktü. Bugün köylerden yerleşen Kürtler nispi çoğunluğa sahiptir.
metonio■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Özalp ilçe
-
Özalp -
Van■ Kâzımpaşa (Mahmudiye) ilçe merkezi 1948’de buraya taşındı ve adı Özalp olarak değiştirildi. Sonradan eski ilçe merkezi Saray adıyla ayrı ilçe oldu.
SN■ İlçede Kürtler, Türkler, Lazlar ve Azeriler bir arada yaşamaktadırlar.
■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Van il
-
Van Merkez -
Van■ Urartu ve Asur yazıtlarında kale-kentin adı Tuşpa ve Turuşpa olarak geçer. Biaini/Biainili Asurluların ‘Urartu’ adını verdiği devletin ve ülkenin yerli dildeki adıdır. Urartu başkenti için de en erken tarihlerden itibaren Biaini > Buana > Van kullanılmıştır. Her iki adın nihai kökeni ve anlamı meçhuldür.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
İpekyolu ilçe
-
İpekyolu -
Van■ 2014 yılında Van merkez ilçesinin bölünmesiyle yaratılmış yapay ilçedir. Fantezi isim verilmiştir.
SN■ İlçe merkezi Karakoyunlu Türkmenleri, Kürtler ve Küresünni Azerbaycan Türkleri'nin yerleşim alanıdır. İlçedeki Halilağa, Hafıziye, Şerefiye mahalleri Türk nüfusun yoğun yaşadığı yerlerdir. Serhat, Hatuniye mahalleri ise Kürt nüfusun yoğun yaşadığı yerlerdir.
Murat Çolak■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K
Tuşba ilçe
-
Tuşba -
Van■ Van bölgesinin Urartu zamanındaki adı, 2014’te yaratılan idari birimin adı olarak benimsenmiştir.
SN■ Koord: 38° 30' 0'' D, 43° 22' 21'' K