Aşağıyongalı köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ 20. yy başında Yukarı Yongalı'daki S. Garabed manastırına ait çiftlik ve hizmet binalarından oluşan bir yapı kompleksi idi.
SN■ Yukarı Page köyü olarak bölünen kısım Cumhuriyetin ilk yıllarında Erzurum civarından göçen Türkler tarafından, Aşağı Page köyü olarak bölünen kısım ise Erivan Kürtleri tarafından iskân edilmiştir. Daha sonra bu iki taraf anlaşamadığı ve ufak çaplı çatışmalar çıktığı için köy ikiye ayrılmış, ve nihayetinde 80'li yıllarda Erzurum muhacirleri yukarı köyden göç etmeye başlayınca köyün ezici çoğunluğu Kürt olarak kalmıştır. 93 Harbi yıllarında Muş Merkez'den bu köye atanmış bir Hamidiye alayı komutanı, bir ağıl ve bir kaç Kürt evi hariç 1915 yılına kadar köyün tamamına yakını Ermeni kökenliydi.
metonio■ 1934 yılındaki bir belgeye göre; o yıl Kürt Redkan aşireti bu köye iskan edilmiştir.
Mar(d)astan■ Koord: 38° 55' 52'' D, 41° 15' 51'' K
Bahçeköy köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ 1900 yılında bölgeye gelen Çeçenler ve Avarlar yaşamaktadır. Fakat artan nüfus sebebiyle bazı aileler Malazgirt'te aynı isim de bir köy daha kurmuştur.
Mustafa■ Koord: 38° 58' 28'' D, 41° 24' 43'' K
Bilek köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ Muş Tarihi yazarına göre 3200 haneden oluşan köyün adı da `kalabalık` anlamına gelmekteydi.
SN■ Herta şeyhlerinin bir kolu Pazu Köyünde yaşamaktadır.
AHMET ŞEYHAN■ Sünni-Şafii Zaza yerleşimi. Köy halkı Kürtçeyi de, Türkçeyi de, Zazacayı da bilir.
metonio■ Koord: 38° 59' 15'' D, 41° 13' 16'' K
Bozbulut köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ 19. yy sonunda 50 hane Ermeni nüfusu, Surp Stepannos kilisesi ve 1870’te inşa edilmiş taş mektebi vardı.
SN■ Koord: 38° 51' 0'' D, 41° 25' 59'' K
Dağarası mahalle (Yaygın bağ)
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ Meğdik (Yaygın) kasabasının Bağlı mahallesi anlamında. ■ Eremyan’ın 10. yy haritasında bu yer Barex/Prex adıyla gösterilmiştir. Ancak ayrıntılı kaynak bulunamadı.
SN■ 1932 yılına ailt bir belgeye göre, 1932 yılında Kürt Redki (Redkan) aşiretinden 17 aile, Iğdır'dan bu köye göç eder. Bu 17 aile Iğdır'a ise 1928 yılında Revan'dan göç etmiş. Belgeye göre gelen aileler, Şebap oğulları: Ömer, Mehmet, Aptullah, Mirze ve Hasan. Hali oğlu Şebap. Eylo oğlu Şebap. Rızgo oğlu Şebap. Yusuf oğlu Mirze, Ali ve Abdi. Heso oğlu Halit, Heso oğlu Mecit. Kadir oğlu Yusuf. Sait oğlu Süleyman. Evdo oğlu Ahmet. Mirze oğlu Ali.
Mar(d)astan■ Ermenilerden sonraki yerel halk Erivan Kürtleridir. Ayrıca 50'li yıllarda Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu göçmeni Türklerin yerleştiği köylerden biriydi. Bugün köyün çoğu Kürttür.
metonio■ Koord: 38° 55' 55'' D, 41° 18' 25'' K
Meşecik köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ 2019 yılına kadar Yukarıyongalı köyüne bağlı mezra iken ayrı köy statüsü aldı.
SN■ Burada da Erzurum göçmeni Türkler bulunuyordu ancak köyü terk ettiler.
metonio■ Koord: 38° 56' 4'' D, 41° 14' 13'' K
Nadaslık köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ 1932 yılına ait bir belgeye göre; Redki aşiretinden Hüseyin oğlu Emir, İsmail oğlu Emir, eski takvime göre 336 yılında Rewan'dan Iğdır'a, oradan ise 1932 yılında aileleri ile birlikte Muş Ahino köyüne göç ederler. Daha sonra oradan Hêrget'e (Nadaslık) göç ederler. Belgede 1932 yazar ancak, Emç ailesi bireyleri, ailenin 1920'de Muş'a göç ettiğini belirtir. Emiroğlu ailesi daha sonra Iğdır'a geri döner, 1954 yılında akrabaları tarafından tekrar Hêrget'e getirilirler.
Mar(d)astan■ Koord: 38° 52' 51'' D, 41° 24' 33'' K
Savaşçılar köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ Nakşibendi Halidi silsilesinden Şeyh Abdullatif’in kurduğu medrese ve dergah ile anılır. 1925 katliamında devlet kuvvetlerince tahrip edilmiştir.
SN■ Muş merkez ilçesine bağlı beş Sünni Zaza yerleşiminden biridir.
metonio■ Koord: 38° 56' 54'' D, 41° 20' 59'' K
Yaygın belediye
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ MÖ 716 yılına ait Sargon vekâyinamesinde Asurca U-mildiş adıyla anılan yer olmalıdır. Karş. Justi, Iranisches Namenbuch, s. 57, Bagadâta maddesi altında. ■ Daron Tarihi vakanüvisinin aktardığı kuruluş efsanesine göre kral Vağarşag zamanında (MÖ 2. yy) Hindistan’dan gelerek Aşdişad tapınağını kuran Hintli bir rahibin üç oğlundan biri olan Meğdés, kendi adıyla anılan kasabayı kurmuştur. ■ 1902 tarihli Kiepert haritasına göre Meğdik köyü biraz daha kuzeydoğuda, belki şimdiki Kardeşler mezrası yerinde olup, bugünkü yerleşim Norşen (`yeniköy`) adıyla gösterilmiştir. ■ 1912’de 380 nüfuslu Ermeni köyü idi.
SN■ Redkan aşiretinden Ahmet oğlu Hasan, Abdurrahman oğlu Hasan, Cafer oğlu Hasan ve Hasan oğlu Mahmut, 1932 yılında Iğdır'dan buraya göç etmiştir. Bu dört aile, Iğdır'a ise 336 (eski takvim) yılında Revan'dan (Erivan) göç etmiştir (1932 yılına ait bir belge).
Qazi■ Ermenilerden boşalan köyü Türkler iskân etmişti, lâkin bugün köyde azınlık durumda olup beş Kürt aşireti köyün çoğunluğunu oluşturmaktadır.
metonio■ Koord: 38° 54' 12'' D, 41° 18' 31'' K
YukarıYongalı köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ 6. yy’dan önce inşa edilen ünlü Surp Garabed (veya Klag) Manastırının bulunduğu yerdir. 1910’lara dek manastır kompleksinden başka yerleşim bulunmadığı, o döneme ait fotoğraflardan anlaşılır. Halen manastır tamamen yıkılarak taşlarıyla küçük bir Kürt köyü inşa edilmiştir.
SN■ Redkan aşireti haricinde, burada bir kaç hane Moti aşireti de yaşar.
Mar(d)astan■ 20. yy başında Patrikhane manastır ve okuldaki Ermeni nüfusunu 205 kişi şeklinde bildirmiştir. İçişleri Bakanlığı tarafından; Yukarı Yongalı (Çengilli) köyündeki tarihi Çengilli Beyaz (Çanlı ve ya Surp Garabed) Kilisesinin bulunduğu alanda köylüler tarafından kilise yapı malzemeleri kullanılarak İmar kanununa aykırı yapı inşa ettikleri gerekçesiyle kilisenin bulunduğu mevkideki evlere tahliye kararı verildi. Çengilli kilisesinden dolayı Yukarıyongalı köyüne halk arasında Çengilli köyü de deniliyor.
Necmettin Kabirli■ Koord: 38° 57' 40'' D, 41° 11' 29'' K
Ziyaret köy
-
Muş Merkez (
Yaygın bucağı) -
Muş■ Ünlü Surp Kevork manastırının karayolu durağı olduğu için Ziyaret adını almıştır. 20. yy başlarına dek yoğun bir dini ziyaret trafiğinin odak noktası idi.
SN■ Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu göçmeni Türklerin yerleştiği köylerden biriydi. Bugün köyün çoğu Kürttür.
metonio■ Koord: 38° 53' 24'' D, 41° 15' 55'' K