Adaklı mahalle (Irmakköy bağ)
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 8' 11'' D, 40° 56' 9'' K
Akbucak köy
-
Pazar -
Rize■ Yerel telaffuzda Mermanat ve Mermonat kullanılır. Bryer & Winfield’in Lazca üzerinden `Normanlar yurdu` şeklinde yorumlama teşebbüsü hatalıdır.
SN■ Koord: 41° 5' 16'' D, 40° 56' 38'' K
Akmescit köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 9' 30'' D, 40° 52' 53'' K
Aktaş köy
-
Pazar -
Rize Lz2009 📖:
Xonari [
Lazca "gürleyik (gürültüyle akan su)" ]
■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 9' 1'' D, 40° 52' 0'' K
Aktepe köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 8' 47'' D, 40° 52' 29'' K
Alçılı köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Köyün en büyük sülalesi olan Azaklıoğulları Kırım kökenli, Boşnakoğulları muhtemelen Bosna kökenli olmakla birlikte Laz dili ve kimliğini benimsemiştir.
SN■ Xaçk'un ve Xaşk'un formları yaygın olarak kullanılır, belki de Ermenice, "xaç" (haç) ile ilintili?
i.güney■ Koord: 41° 8' 10'' D, 40° 51' 47'' K
Balıkçı köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 9' 21'' D, 40° 48' 8'' K
Başköy köy
-
Pazar -
Rize■ Başköy'ün bugün kullanılmayan eski ismi, P'et're Nikolai. Yani Peder (baba,aziz) Nikolai'nin Lazca formu.
i.güney■ Koord: 41° 5' 17'' D, 40° 53' 22'' K
Boğazlı köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 8' 5'' D, 40° 55' 23'' K
Cumhuriyet mahalle (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Noğa-dixa "pazar yeri, çarşının kurulduğu yer" anlamında da çevrilebilir.
i.güney■ Koord: 41° 9' 56'' D, 40° 52' 49'' K
Çayköy köy
-
Pazar -
Tokat■ Çerkez, Türk (Balkan göçmeni, Artovalı,Türkmen Beğdili aşireti), Kürt karma yerleşimidir. Batum muhaciri Lazların da yaşadığı söyleniyor.
i.güney■ Koord: 40° 14' 48'' D, 36° 7' 39'' K
Dağdibi köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ -eti eki Lazca değil, Gürcüce toponim yapan ektir. Bu ek Lazca'da t'i, vat'i şeklindedir.
i.güney■ Koord: 41° 7' 6'' D, 40° 51' 31'' K
Darılı köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 9' 3'' D, 40° 52' 28'' K
Derinsu köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 5' 50'' D, 40° 52' 29'' K
Dernek köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 9' 43'' D, 40° 57' 20'' K
Elmalık köy
-
Pazar -
Rize■ Çoğunluk nüfusun Laz, azınlığın Hemşinli olduğu karma yerleşim.
i.güney■ Koord: 41° 7' 2'' D, 40° 53' 29'' K
Gazi mahalle (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ Gazi mahallesi yerli halkı `Çagana` adı verilen bir topluma mensuptur.
SN■ Xoşnişin ya da Gazi Mahallesi'nin yaygın olarak kullanılan adı Lazca; Dervişepuna ya da Türkçe; Dervişluk adlarıdır. Mahalle halkı eski anadili Çingene Ermenicesi yani Lomavren olan Poşalardır. Kimliklerinin farkında olan Poşalar, kendilerine "Lom" derler. Gazi mahallesindeki halkın anadili Türkçedir, ancak orta yaş ve üstü Lazca da bilir. Bu topluluğun kendilerine özgü bir "gizli dilleri" de mevcut, bu gizli dildeki kimi kelimeler yöredeki Lazca ve Türkçe'ye argo kelimeler olarak girmiştir. Dervişlerin kullandıkları bu kelime ve cümlelere "Dervişçe" denir ve bunlar Artvin'deki Poşaların biraz daha iyi korunmuş Lomavren'iyle örtüşür. Lomavren, Kürtçe'den de etkilenmiş bir dil olduğu için dilde Kürt dilinden kelimeler olması doğaldır. Gazi Mahallesi halkı, Çingeneliği, Poşalığı kabul etmez.
i.güney■ Koord: 41° 10' 46'' D, 40° 53' 36'' K
Güneyköy köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Lazcanın bu köye özgü farklı bir lehçesi konuşulur.
SN■ Avramit ağzı Atina (Pazar) Lazcasının halen yaşayan, ana şiveye asimile olmayan bir varyantıdır.
i.güney■ Koord: 41° 8' 18'' D, 40° 48' 36'' K
Güzelyalı mahalle (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Belki "dudi+vat'i" "baş yer", "baş şeklinde yer" ya da "yüksek yer" anlamlarında?
i.güney■ Koord: 41° 10' 40'' D, 40° 54' 39'' K
Hamidiye köy
-
Pazar -
Rize■ Pjişkyan’a göre Antik Çağ’da Trabzon kentini önce buraya kurmak istemişler, fakat havanın fenalığı yüzünden terk etmişlerdir. 1878’de Rus yönetimindeki Acara’dan iltica eden Gürcü muhacirler iskân edildi.
SN■ Köy halkının çoğu Lazdır. Gürcüler azınlık ve sanırım tek sülale (Karadeniz). Ancak bu köyün merkeziliği sebebiyle yakın zamandaki göçlerle yaşanmış yeni bir demografik değişim de olabilir pekâlâ. Özünde bir Gürcü köyü olan alanın nüfus yapısı bu şekilde değişmiş de olabilir. Fakat 1878'in geç bir tarih, bölgenin de Laz olduğu düşünüldüğünde bir Laz köyüne Gürcülerin yerleştirilmiş olduğu da düşünülebilir.
i.güney■ Köyde Gürcüler tek sülale değildir. 1916 tarihli, 274 sayılı Sakartvelo Gazetesine göre Atina (Pazar) civarındaki Eski Trabzon köyünde Müslüman Gürcüler yaşamaktadır. Makalede köydekilerin Acara, Kobuleti'deki akrabalarına gönderdikleri Gürcüce mektuplardan ve Gürcüce okuma yazma bildiklerinden bahsedilmektedir.
Emrys■ Koord: 41° 10' 41'' D, 40° 57' 9'' K
Handağı köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 7' 34'' D, 40° 58' 14'' K
Hasköy köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 7' 0'' D, 40° 51' 0'' K
Hisarlı köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ 19. yy sonlarına dek köyde Hıristiyan aileler mevcuttu. Sivrikale köyüne bağlı Koskovat mahallesi iken 15.11.1958’de Hisarlı adıyla müstakil köy oldu.
SN■ Koord: 41° 9' 38'' D, 40° 49' 17'' K
Irmakköy köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 7' 46'' D, 40° 57' 3'' K
İkiztepe mahalle (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ 1819’da Pjişkyan’ın zikrettiği Laroz muhtemelen bugünkü Ardeşen limanının ve genel olarak yörenin adıdır. Halen Pazar’ın Laroz adı verilen mahallesi aynı yer olmasa gerekir.
SN■ Laroz'un Lazca "hazineli" anlamındaki Laroni biçiminin Yunanca bir adaptasyonu olduğu iddia edilir. Ama muhtemel olan Yunanca λᾱρός laros (şirin, hoş) (kaynak: Aleksiva). Laz yerleşimi.
i.güney■ Koord: 41° 10' 15'' D, 40° 51' 1'' K
Kaledere köy
-
Pazar -
Tokat■ Kaledere ve Manastır ayrı ayrı köyler idi, 1941'de Kaledere adı altında birleştirilip tek köy yapıldı (1941 RG).
Taner A.■ Koord: 40° 14' 12'' D, 36° 8' 52'' K
Kirazlık mahalle (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ 19. yüzyıla kadar kullanılan Bulep ağzı, Pazar Lazcasının bir varyantıydı. Varyant, ana şiveye asimile oldu.
i.güney■ Koord: 41° 10' 44'' D, 40° 54' 4'' K
Kocaköprü mahalle (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ Abdoğli merkez mahallenin adıdır. Ayrıca Asurina, Cevdani, Çaloti, Kalastasi mahalleleri vardır.
SN■ Abdoğli Hemşinli, diğer mahalleler Laz yerleşimidir.
i.güney■ Koord: 41° 8' 44'' D, 40° 54' 28'' K
Kukulat mevki (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Ayrı bir köy değildir, Laroz'la birliktedir, merkeze bağlıdır. "k'uk'ula" Lazcada "maşa" demektir ama "maşa yurdu" anlamı bizi pek sağlıklı bir sonuca götürmeyebilir. Belki de Lazca "k'uk'u" (guguk kuşu) kelimesiyle alakâlı?
i.güney■ Koord: 41° 10' 21'' D, 40° 51' 54'' K
Kuzayca köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Kısmen
Laz yerleşimi
■ Lazların çoğunluk olduğu, azınlık olarak da Hemşinlilerin yaşadığı karma bir yerleşim. Surminat'tan ziyade, Suminat formu yaygın.
i.güney■ Koord: 41° 8' 6'' D, 40° 48' 3'' K
Manastır mahalle (Kaledere bağ)
-
Pazar -
Tokat■ Kiepert haritası köyün hemen güneyinde Çermuk adlı ılıcayı gösterir.
SN■ Koord: 40° 14' 11'' D, 36° 9' 18'' K
Ocak mahalle (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 9' 34'' D, 40° 55' 43'' K
Ocaklı köy
-
Pazar -
Tokat■ Munamak adı için Balıkesir Gönen Üzümlü maddesine bakınız.
SN■ Koord: 40° 15' 51'' D, 36° 18' 53'' K
Ortaırmak köy
-
Pazar -
Rize■ 1996 yılında Irmak köyünden ayrılmıştır.
C.G.■ Koord: 41° 7' 46'' D, 40° 55' 56'' K
Örnek köy
-
Pazar -
Rize■ Venek, yörede "Karadenizli Rum" anlmında "Xorumi" (Horum) denilen topluluğun yerleşimidir. Anadilleri Türkçedir ve daha çok Çayeli'yle ilişki halindedirler.
i.güney■ İsminden dolayı evvelce bir Hemşinli varlığı muhtemel görünüyor.
C.G.■ Koord: 41° 8' 13'' D, 40° 47' 15'' K
Papatya köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 7' 44'' D, 40° 54' 42'' K
Pazar ilçe
-
Pazar -
Tokat■ Pontos kralı Mithridates’in (MÖ 1. yy) berkittiği Gazioura adlı yer olması mümkündür.
SN■ Türk hakimiyetinde değişik zamanlarda Kazabad, Kazova, Ayna Pazarı, Aynalı Pazar, Eğrişehir, Avnibey Pazarı, Ayan Pazarı isimleri kullanılmıştır
drneuro■ Koord: 40° 16' 45'' D, 36° 17' 15'' K
Pazar ilçe
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Kısmen
Laz yerleşimi
■ Ksenophon’da Odinios adıyla anılan yer olması muhtemeldir (MÖ 4. yy). Allen’e göre Gürcüce/Lazca `gölgeli` anlamına gelen bir adın Yunanca uyarlamasıdır. (B&W 335-336.) ■ Rize’nin Pazar ve Ardeşen ilçeleri ile Artvin’in Arhavi, Fındıklı ve Hopa ilçeleri Türkiye’nin ’hakiki’ Laz nüfusunun büyük kısmını barındırır. Gürcüce ile uzak akraba bir dil olan Lazca halen yaygın olarak konuşulur.
SN■ Çeşitli illerden (Rize, Trabzon, Erzurum, Bayburt) az da olsa Türk, Kürt ve Poşa unsurlar mevcuttur. Merkezde Hemşinliler de elbette ki var ama yerleşik bir mahalleri yoktur.
i.güney■ Koord: 41° 10' 45'' D, 40° 53' 3'' K
Sessizdere köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Lazca bilen küçük bir Hemşinli topluluk da var.
i.güney■ Koord: 41° 9' 11'' D, 40° 56' 3'' K
Sivritepe köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Irmak köyüne bağlı mahalle iken 15.11.1958’de Sivritepe adıyla köy statüsü kazandı.
SN■ Koord: 41° 7' 18'' D, 40° 55' 43'' K
Soğuksu mahalle (Pazar bağ)
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 10' 51'' D, 40° 52' 29'' K
Subaşı köy
-
Pazar -
Rize■ Xaçkar, Bargepos, Çapakçur, Çırmeşk, Dap, Daparag, Ekipos, Gağnud, Açudapn, Xaçaçur, Sarindzov, Dzakkar, Merinpos, Minas vb. mikrotoponimlerin hemen hepsi Ermenicedir. Ayrıca eski tarihli karışımları anımsatan Kürdoğlu, Hubyar mahallesi gibi birkaç yer adı dikkati çeker.
SN■ Köyün ismi Lazca, mikrotoponimler çoğunlukla Ermenicedir.
i.güney■ Koord: 41° 8' 52'' D, 40° 50' 26'' K
Suçatı köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 5' 54'' D, 40° 53' 5'' K
Sulak köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 9' 55'' D, 40° 52' 4'' K
Şehitlik köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 8' 29'' D, 40° 59' 4'' K
Şentepe köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 5' 57'' D, 40° 54' 3'' K
Tektaş köy
-
Pazar -
Rize■ Şendere köyünden ayrılmıştır.
SN■ Koord: 41° 6' 38'' D, 40° 49' 1'' K
Üzümören belediye
-
Pazar -
Tokat■ 19. yy’da Kazova/Kazabad kazasının merkezi idi.
SN■ Koord: 40° 14' 7'' D, 36° 11' 35'' K
Yavuzköy köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Hasköy’den ayrıldı. İstona ve Lazavati mahalleleri vardır.
SN■ Koord: 41° 7' 24'' D, 40° 51' 9'' K
Yemişli köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Koord: 41° 9' 10'' D, 40° 54' 59'' K
Yeşilköy köy
-
Pazar -
Rize■ 20. yy başında
Laz yerleşimi. Şimdi
Laz yerleşimi
■ Türkçe "kümbet" kelimesiyle alakâlı olabilir. Ya da Lazca çumbat'i, çumba? yurdu.
i.güney■ Koord: 41° 10' 15'' D, 40° 50' 18'' K