Balıklı ölü yerleşim (Çeltikbaşı bağ)
-
Kurtalan -
Siirt■ 20. yy başında
yerleşimi. Şimdi
Kürt-Sünni yerleşimi
■ Bir Süryani kilisesinin yıkıntılarını barındıran köy baraj gölü altında kalmıştır.
SN■ Koord: 37° 44' 2'' D, 41° 44' 10'' K
Bozhüyük köy
-
Kurtalan (
Yanarsu bucağı) -
Siirt■ Tarihi Erzen kentinin kalıntıları bazı arkeologlara göre bu köyün 1,5 km batısındadır. Sahne sanatçısı Barış Manço'nun aslen bu köylü olduğu söylenir.
SN■ Koord: 37° 58' 53'' D, 41° 24' 42'' K
Çalıdüzü köy
-
Kurtalan (
Yanarsu bucağı) -
Siirt■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi.
■ © 02.04.1864 Garzan kazası Melfan memlehasında, nakliye ücretinden dolayı alacağı olan karye Muhtarı Şeyho ve avanesinin uygunsuz hareketlerde bulunmaları ve alınan tedbirlere dair Kürdistan Valisinden gelen tahrirat... © 08.02.1892 Garzan ahalisinden Melfanlı (Melefanlı) Ahmed Şeyho ile Malaşerifli (Mollaşerefli) Ali bin Yunus ve Çerköylü Ala bin Ömer'in yakalanmaları istenmişsede Garzan kaymakamınca şakilerin istihdam edildiğinin bildirilmesi üzerine bunların himayeleri uygun olmayacağından haklarında gerekli tahkikatın yapılması.
deyar heyran■ Koord: 37° 56' 8'' D, 41° 27' 44'' K
Çattepe köy
-
Kurtalan (
Bağlıca bucağı) -
Siirt■ Dicle ile Botan’ın birleştiği noktada bulunan 50 mt yükseklikteki höyük, çok eski çağlardan beri meskûn olan bir yerleşim noktasıdır. Asur kralı II. Assurnasirpal’ın sefernamesinde zikredilen Tila burası olmalıdır. ■ Lehmann-Haupt’a göre 1895 katliamından önce 30 Protestan Ermeni, 15 kadim Ermeni ve 3 Süryani ailenin yaşadığı köy, 1899’da Ömer Hüseyin Ağa adlı bir Kürt beyi tarafından ele geçirilmiş, geriye 8-9 hane Hıristiyan kalmıştı. ■ Tarihi köy baraj gölü altında kalmış ve 2km kadar kuzeyde askeri kamp tarzında yeni yerleşim kurulmuştur.
SN■ Çattepe'ye her ne kadar kısaca Till ya da Tell dense de uzun adı Kürtçe iki suyun arası ya da kesiştiği yer[deki tepe] demek olan Tillo Nawro'dur. Tam yeri de Botan ve Dicle'nin kesiştiği yerdir. Bugünkü adı da eski adının tam olarak Türkçeleştirilmişidir. Çat yani yol çatı ya da kesişme noktasındaki tepe. Tepe Ilısu Barajı kurtarma kazıları kapsamında 2009'dan beri kazılmaktadır. Üzerindeki yerleşim 1993 yılında boşaltılmıştır. Modern yerleşimin altında neolitik döneme kadar yerleşim bulunmakta ve Roma imparatorluğunun en doğudaki yerleşimi burada bulunmaktadır. Arap metinlerinde Tell Fafan adıyla da anılmıştır.
ahmet uhri■ Koord: 37° 45' 12'' D, 41° 46' 11'' K
Çay mezra (Tütünköy bağ)
-
Kurtalan -
Siirt■ Koord: 37° 58' 56'' D, 41° 44' 49'' K
Çeltikbaşı köy
-
Kurtalan (
Bağlıca bucağı) -
Siirt■ Çeltikbaşı köyü iki mahalleden oluşmakta. Dicle kıyısında olan kısım bugün Balıklı olarak adlandırılıyor yukarı kesim yani Çeltikbaşı ise Yukarı Avti adını almakta. Balıklı denilen mezra ya da mahallenin özgün adı Awti Xwora olup burada bir Süryani kilisesinin yıkıntıları bulunuyor.
ahmet uhri■ Koord: 37° 44' 41'' D, 41° 44' 0'' K
Çukurlu mezra (Tulumtaş bağ)
-
Kurtalan -
Siirt■ 1993’te boşaltılıp yakılan köylerdendir. Yeniden iskan edildi.
SN■ Koord: 37° 46' 19'' D, 41° 47' 54'' K
Erzen ölü yerleşim
-
Kurtalan -
Siirt■ İlk kez MÖ 73’te Mithridates savaşları münasebetiyle anılan Arzanênê diyarının merkezi olan Arzen/Erzen kenti Ermeni, Süryani ve Arap tarihçilerince sıklıkla anılır. Şerefname’ye göre 16. yy’da hala 12.000 Hristiyan nüfusu olan önemli bir kasabaydı. Antik kentin surları 800 x 1400 metre ebadında tam bir dikdörtgen oluşturur. Ğarzan Nehri ve ilçesi (şimdi Kurtalan) adını bu kentten alır.
SN■ Koord: 37° 58' 21'' D, 41° 23' 29'' K
Kayabağlar belediye
-
Kurtalan -
Siirt■ 19. yy’da Pencinan nahiyesi merkez kasabası idi. 19. yy sonlarında Şeyh Abdülkahhar Zokaydi tarafından kurulan Nakşibendi dergahı bölgede saygı görür.
SN■ Koord: 37° 59' 2'' D, 41° 40' 1'' K
Kurtalan ilçe
-
Kurtalan -
Siirt■ 1869 Salnamesinde Garzan kaza, Kürdilan bu kaza içinde 10 köylük bir nahiye idi. (Şerefname’ye göre Kürdilan, Şikaki Kürtlerinin 12 oymağından biridir.) 1938'de merkezi Ayınkasır köyü olmak üzere Kurtalan ilçesi kuruldu. İlçe merkezi 1944’te şimdiki yeri olan Mısriç köyüne taşındı.
SN■ © 28.12.1847 Diyarbakır eyaleti dahilinde kain Garzan kazasına tabi Cebel-i Sasun tabir ettikleri dağda vaki Hazo, Harami, Muş, Temoki, Biriniş, Belki, Sasun ve Gavar nahiyeleri ahalisi seksen yüz seneden beri vergi vermediklerinden.
deyar heyran■ Önemli miktarda Arap azınlık dışında ilçe merkezinin çoğunluğu Kürt kökenlidir. (metonio)
■ Garzan ilçesinin adının Kurtalan olarak değiştirlmesi 29.12.1938 RG ile oluşmuştur, bu karara göre de ilçenin merkezi Konakpınar (Ayınkasır) köyü'dür.--İlçe merkezi 30.09.1944 tarihli RG ile Merkezi Ayınkasır'dan Mısırıç Köyüne kaldırılmıştır.
ishak levent■ Koord: 37° 55' 32'' D, 41° 42' 0'' K
Kurtalan idari birim
-
Kurtalan -
Siirt■ Asurlular zamanından beri Arzania/Arzanênê adını taşıyan diyar, Yanarsu (Garzan) ırmağı havzasıdır. Bölge adı eski Ermenice kaynaklarda Ağtsn, merkez kent adı Ardzn olarak yazılır. Arapça Arzan adıyla Ortaçağa dek anılan kentin surları Yanartaş köyü yakınında Kozluk ilçe sınırları içinde bulunan Anuşirvan Kalesi adlı yerdedir.
SN■ Koord: 37° 57' 3'' D, 41° 39' 30'' K
Seyrantepe mezra (Gözpınar bağ)
-
Kurtalan -
Siirt■ Siirt Ermeni Kilisesinin 1902 tarihli kaydına göre eskiden Ermeni (Süryani?) yerleşimi iken o tarihte Ermeni nüfusu kalmamıştı.
SN■ Koord: 37° 59' 13'' D, 41° 27' 50'' K
Sıcaksu mezra (Erdurağı bağ)
-
Kurtalan -
Siirt■ Yerleşimin kenarındaki Ayngerm Höyüğü Erken Neolitik ve Bronz Çağına ait kalıntılar barındırır.
SN■ Koord: 37° 54' 35'' D, 41° 33' 21'' K
Teylan köy
-
Kurtalan -
Siirt■ 2014’te İçişleri Bakanlığı kararıyla Teylan adı iade edilmiş ancak bu karar resmiyette yankı bulmamıştır.
SN■ Koord: 37° 57' 23'' D, 41° 44' 15'' K
Uluçay nehir
-
Kurtalan -
Siirt■ Cizre bölgesinde 13. yy’dan önce egemen olan Kürt Boxtî beyliğinden ötürü Boxtan > Botan Suyu adını almıştır. Ksenofon MÖ 4. yy başına ait Anabasis’te bu çayın Karduxoi ülkesi ile Armenia arasında sınır teşkil ettiğini bildirir.
SN■ Koord: 37° 47' 9'' D, 41° 48' 25'' K
Yanarsu köy
-
Kurtalan (
Yanarsu bucağı) -
Siirt■ Garzan (şimdiki Kurtalan) kazasının eski merkezidir. 19. yy başından Cumhuriyet dönemine dek burası Hakkari kökenli Zok (veya Erzen) beglerinin makamı idi ■ Ğarzan nehrinin ve Ğarzan idari biriminin adı, bu köyün batısında, Batman ili sınırları içinde kalan ve bazı kaynaklarda Anuşirvan Kalesi olarak anılan antik Erzen kentidir. Batman-Kozluk Yıldızlı köyüne bakınız.
SN■ Koord: 38° 2' 18'' D, 41° 33' 33'' K
Yeniköprü köy
-
Kurtalan -
Siirt■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi.
■ Bu köyde yarısı sağlam durumda bir Ermeni Kilisesi bulunur.
SN■ Koord: 37° 54' 40'' D, 41° 44' 18'' K