Aliağa ilçe
-
Aliağa -
İzmir■ İzmir (S-myrna) ile aynı adı taşıyan antik Myrina limanı kasabanın hemen kuzeyinde, Kocaçay deresi ağzındadır. 19. yy sonlarına dek özel mülk olan Aliağa çiftliği üzerinde 1867’den sonra Aliağa köyü kuruldu. 1914 nüfusu Rumlardan oluşmaktaydı.
SN■ Koord: 38° 47' 57'' D, 26° 58' 27'' K
Bayraklı ilçe
-
Bayraklı -
İzmir■ MÖ 1. binyıldan önce kurulup MÖ 5. yy’da terk edilen en eski Smyrna kenti höyüğü bu semttedir. MÖ 3. yy’da İzmir kenti Kadifekale eteğindeki şimdiki yerine taşındı. ■ Bayraklı semti 2008 yılında Karşıyaka ilçesinden ayrılarak ilçe yapıldı.
SN■ Koord: 38° 27' 50'' D, 27° 10' 2'' K
Bergama ilçe
-
Bergama -
İzmir■ Yunanca isim, `yüksek yer` veya `tepe` anlamına gelen bir pre-Helenik isimden türemiştir. MÖ 3. ve 2. yy’larda Batı Anadolu’ya hakim olan Bergama krallığı, MÖ 133’te Roma hakimiyetine girdi. 1306’da Karasi Beyliğince fethedildi. ■ 1690’lardan 1830’lara dek Bergama, Ege Bölgesinin büyük bir bölümünde az veya çok bağımsız bir beylik olarak hüküm süren Karaosmanoğlu hanedanının makamı idi.
SN■ Koord: 39° 7' 20'' D, 27° 10' 43'' K
Beydağ ilçe
-
Beydağ (
Beydağı bucağı) -
İzmir■ Eski adı Yunanca Palaiopolis, Türkçede Balyambolu/Balyanbolu'ya dönüşmüştür, Beydağ yeni verilmiş isim.
Nezih Aytaçlar■ © 15.08.1804 Aydın sancağı dahilinde Balyanbolu nahiyesinin Tasahorya ve tevabii karyesi Ankara mirlivasına has olarak Ankara beytülmal mukataasına merbut olduğundan...
deyar heyran■ Koord: 38° 5' 9'' D, 28° 12' 39'' K
Bornova ilçe
-
Bornova -
İzmir■ Yun «pyrinováris» («pyrinos» `buğday` ve «varîs» `ambar, hisar`) adından Türkçeye uyarlanmıştır. Burunabad/Burnabad ve Birunabad biçimleri Cumhuriyet dönemine dek kullanılır. İzmir Frenklerinin yazlık semti idi.
SN■ Birunabad adı Yunanca pırnar çalısı anlamına gelen Pirinobaris'ten dönüşmüş olabilir. İsmin bu hali Lembos Manastırı kayıtlarında geçmektedir.
ahmet uhri■ Rumca /b/nin /v/ sesine evrilmesi, yakınında 'Baris' adında başka bir yerleşimin olması ve isimlerin akusativinin kullanılması (elpis -> elpida) "meşeli (pırnar) Varis" anlamında Prinobaris (Prinovarida) adından geldiğini destekleyen olgulardır.
Tankut Beygu■ Koord: 38° 28' 11'' D, 27° 12' 59'' K
Buca ilçe
-
Buca -
İzmir■ Buca adının kaynağı muğlaktır. İsim 1688 yılında Fransız Konsoloshanesinin deprem dolayısıyla Buca’ya nakli vesilesiyle anılır.
SN■ İzmir'in yerlisi olan insanların en yoğun bulunduğu ilçedir. Ayrıca ilçede hatırı sayılır bir Kosova göçmeni Arnavut nüfusu da yaşar.
M. Hakan■ 26.04.1930 tarihli İçişleri Bakanlığı Kararnamesi ile, İzmir vilayeti Merkez kazasına bağlı Buca köyü; Kızılçullu, Tahtalı ve Uzundere köylerini kapsayacak şekilde İzmir merkezine bağlı bir nahiyeye dönüştürülmüştür.
Günal Seyit■ Koord: 38° 23' 18'' D, 27° 10' 23'' K
Çeşme ilçe
-
Çeşme -
İzmir■ Evliya Çelebi’de görülen Hoşabad adına, Çeşme kalesinin yazıtındaki şairane bir ifade dışındaki kaynaklarda rastlanmaz. Yunanca Krini `çeşme` adı Türkçeden çeviridir.
SN■ Bu çevredeki Rum yerleşimlerinin ezici çoğunluğu Osmanlı tarafından 1700lü yıllarda Balkanlardan ve Ege adalarından iskan edilenlerin soyundan gelmektedir.
metonio■ Çeşme köyünün ilk önce Türkler tarafından kurulduğu anlatılır. O zamandan kalma yıkık bir türbe ve eski 2-3 ev kalmıştır. 18. yüzyılda Ege adalarından göç sonucu Rumlar çoğunluk hale gelmiştir. Günümüzde hala eski Çeşmeli Türklerı vardır ama çoğunluğu mübadiller oluşturur.
Hakes■ Koord: 38° 19' 16'' D, 26° 18' 17'' K
Dikili ilçe
-
Dikili -
İzmir■ 18. yy’da Karaosmanoğulları’nın kurduğu fidanlıktan ötürü Dikmelik adını aldı.
SN■ Anagnostopoulou (1997) 20. yy başında 7.000'lik nüfusun 4.000'inin Rum olduğunu belirtiyor.
Utku Oziz■ Koord: 39° 4' 23'' D, 26° 53' 31'' K
Foça ilçe
-
Foça -
İzmir■ MÖ 5. yy’da Herodot’un aktardığı rivayete göre daha eski bir tarihte Yunan kolonistleri tarafından Phôkaia adıyla kurulmuştu. Türkçeye Yunancadan alıntılarda ince sesliye bitişen /k/ sesinin /ç/ye dönmesi tipiktir. 19. yy kayıtlarında `iki Foçalar` (Eski ve Yeni Foça) anlamında Foçateyn idari birim adı ve Karaca Foça kasaba adı görülür.* Yunanca adın `fok` anlamına geldiğine ilişkin yaygın rivayet muhtemelen dayanaksızdır. Bilge Umar Phokaa adının ’Luvice’ olarak adlandırdığı yerli Anadolu dilinde `Sulak Yer` anlamına geldiğini savunur.
SN■ Koord: 38° 40' 9'' D, 26° 45' 27'' K
Gaziemir ilçe
-
Gaziemir -
İzmir■ Sevdiköylü 1200 kadar Rum Ortodoks Helen nüfus Kozani'nin Vathylakkos köyünde ancak 1924-1927 arası iskân edilebilmiştir. Rodoplardaki Vça vâdisinden takriben 1886'da sürülen Pomaklardan bir kâfile buraya bir mahalleye yerleşmişti.
Manav■ Koord: 38° 19' 22'' D, 27° 7' 34'' K
Güzelbahçe ilçe
-
Güzelbahçe -
İzmir■ Antik İyonya’nın 12 kentinden biri olan Klazomenai esasen Urla İskelesi mevkiinde olduğu halde, daha sonra idari nedenlerle Klazomenai/Kilizman adı buraya verilmiştir. 1992-1993’te kısa bir süre Narlıdere ile birleştirilerek Narlıbahçe adını aldı.
SN■ Kuşkusuz Klazomenai (sözcük anlamı bilinmiyor) Urla-İskele mahallesindedir ve Kilizman Klazomenai khorasının (topraklarının) sınırı olması nedeniyle bu adı almıştır. Körfezin kuzey yakasında (günümüz Kuşcenneti-Üçtepeler arası) gene Klazomanai'ye ait topraklar vardı ve bu alan haritalarda "Kil Azmanı" şeklinde geçmektedir.
Nezih Aytaçlar■ Koord: 38° 21' 32'' D, 26° 53' 7'' K
Karabağlar ilçe
-
Karabağlar -
İzmir■ 2008’de Konak ilçesinden ayrılarak ayrı ilçe olarak örgütlendi.
SN■ Koord: 38° 22' 53'' D, 27° 7' 48'' K
Karaburun ilçe
-
Karaburun -
İzmir■ Karaburun esasen merkezi Çeşme olan yarımadanın ve Osmanlı döneminde yarımadaya tekabül eden idari birimin adıdır. 19. yy sonlarında Çeşme ayrılınca arta kalan Karaburun kaza merkezi şimdi Karaburun adını alan Ahırlı kasabasına taşındı.
SN■ Yarımada üzerine tarihi coğrafya çalışması yapan Meritt'e göre Karaburun İskelesi antik çağın Sidoussa'sıdır.
ahmet uhri■ Koord: 38° 38' 7'' D, 26° 30' 30'' K
Karşıyaka ilçe
-
Karşıyaka -
İzmir■ Rumca Kordoleon adının İngiltere kralı Aslan Yürekli Richard (Fr. Coeur de Lion) adından alındığı efsanesi temelsiz görünüyor; Richard’ın İzmir’e geldiğine dair hiçbir kayıt yoktur. Türkçe metinlerde 19. yy sonuna dek Küdelan/Kördîlan adı geçer.
SN■ Koord: 38° 27' 27'' D, 27° 6' 59'' K
Kemalpaşa ilçe
-
Kemalpaşa -
İzmir■ 1222-1260 döneminde sürgündeki Bizans imparatorlarının başlıca ikamet yeri idi. 1214 ve 1261’de İtalyan cumhuriyetleri ile iki önemli antlaşma burada imzalandı. 8 Eylül 1922’de Mustafa Kemal Paşa’nın burada konaklamasını müteakip aynı ayın sonlarında adı Kemalpaşa olarak değiştirilmiştir.
SN■ Koord: 38° 25' 47'' D, 27° 24' 57'' K
Kınık ilçe
-
Kınık -
İzmir■ 20. yy başında 720 hane Türk, 250 hane Rum, 117 hane Ermeni ve 80 hane Çerkes nüfusu vardı.
SN■ Koord: 39° 5' 13'' D, 27° 22' 52'' K
Kiraz ilçe
-
Kiraz -
İzmir 1665 📖:
Keles (idari bölge)
■ 5. yy’dan itibaren Kolói/Xolóe adlı piskoposluk (`kaza`) kaydedilmiştir. 17. yüzyılda Evliya Çelebi’ye göre `Aydın livasında kasabasız bir kazadır, ancak civarı yirmi pare mamur köydür.` Keles > Kilas adı, `Koloililer kenti` anlamında Koloeis biçiminden türemiş olmalıdır.
SN■ Koord: 38° 13' 48'' D, 28° 12' 14'' K
Konak ilçe
-
Konak -
İzmir■ 1868 dolayında inşaatına başlanan hükümet konağından ötürü Konak adını alan meydan ve semtin adı, daha sonra İzmir merkez ilçesinin bölündüğü kısımlardan birine verildi.
SN■ Koord: 38° 25' 2'' D, 27° 8' 20'' K
Menderes ilçe
-
Menderes (
Seydiköy bucağı) -
İzmir■ Cumaovası köyü 1987’de Gölcükler ve Dereköy ile bileştirilerek eski başbakanlardan Adnan Menderes onuruna Menderes adıyla ilçe statüsü kazandı. Başbakan soyadını Büyük Menderes nehrinden almıştır.
SN■ Koord: 38° 15' 14'' D, 27° 8' 0'' K
Menemen ilçe
-
Menemen -
İzmir■ 16. yy’dan itibaren `Menemen namı diğer Tarhaniyat` kazasının merkez köyüdür. Tarhaniyat adı, 13. yy’da Bizans devletinde önemli roller oynayan (muhtemelen Türk kökenli) Tarxaniotes ailesine işaret eder. Menemen esasen ovanın adıdır. Kasaba adı 19. yy’a ait bazı belgelerde Yazhisar olarak zikredilir.
SN■ Menemen adının özgün biçimi Yunanca taşkın su/sel suyu anlamına gelen Mainomenos'tur ve Gediz/Hermos nehrinin Menemen ovasında yaptığı taşkınlardan dolayı bu ismi almış olması olasılığı yüksektir.
ahmet uhri■ Menemen ismi şehir halkının şivesinde Melemen veya Melmen şeklinde telaffuz edilme eğilimi gösterir. Köylerde de yaygın telaffuz Melemen veya Melmen'dir. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde şehir ismi Melemen olarak geçer.
İsmail Kurun■ Koord: 38° 36' 19'' D, 27° 4' 12'' K
Narlıdere ilçe
-
Narlıdere -
İzmir■ 1992-1993’te kısa bir süre Güzelbahçe ile birleşerek Narlıbahçe adıyla belediye ve ilçe oldu.
SN■ Koord: 38° 24' 14'' D, 27° 0' 30'' K
Ödemiş ilçe
-
Ödemiş -
İzmir■ Otamış, Hotamış ve Ödemiş şeklinde görülen isim eski bir Türk kişi adıdır. Muhtemelen `iyileşmiş, onulmuş` anlamındadır. ■ Bölgenin merkez kasabası öteden beri Birgi iken, 19. yy sonunda Rumeli muhacirlerinin yerleşmesiyle Ödemiş ön plana geçmiştir.
SN■ Koord: 38° 13' 41'' D, 27° 58' 6'' K
Seferihisar ilçe
-
Seferihisar -
İzmir■ Eski adı Sivrihisar iken Eskişehir Sivrihisar’la karıştırılmaması için 1890’larda posta idaresi tarafından vav üstüne nokta ile yazılmasına karar verilmiş ve bunun sonucu olarak yanlışlıkla Sifrihisar/Seferihisar olarak anılmıştır. Cuinet’ye göre 19. yy sonlarında nüfusu 2000 kadarı İslam ve 1500 kadarı Rum olmak üzere 3640 idi.
SN■ Balkan göçleri ile Gega Arnavutları iskan edilmiştir. "Gega" Kuzey Arnavutluk Arnavutlarını tanımlamak için kullanılır.
BsFiliz■ Koord: 38° 11' 50'' D, 26° 50' 20'' K
Selçuk ilçe
-
Selçuk -
İzmir■ Ayios Theologos, mezarı Selçuk’ta bulunduğu rivayet edilen İncil müellifi Aziz Yuhanna’nın sıfatıdır. Yunanca /th/ sesi erken dönem Türk yazımında Arap alfabesindeki ث (tha/se) harfi ile karşılandığı için, Ayatholog > Ayasuluğ evrimi doğaldır. ■ Selçukluların hiç gelmediği bu yere, belki Osmanlı-öncesi Türk tarihini yüceltme saikiyle 1913/1915’te Selçuk adı verilmiştir. Akıncılar 1915-1951 arası nahiye adıdır.
SN■ Koord: 37° 56' 50'' D, 27° 22' 22'' K
Tire ilçe
-
Tire -
İzmir■ Thyaira adı Yunan-öncesi bir Anadolu dilindedir. 6. yy’dan itibaren piskoposluk makamı olarak görülen Arkadiopolis’in yeri ve Roma dönemi yazıtlarında anılan Thyaira ile ilgisi kanıtlanmış değildir. 14. yy’da Aydınoğlu emirliğinin başkentlerinden biri idi.
SN■ Koord: 38° 5' 19'' D, 27° 44' 8'' K
Torbalı ilçe
-
Torbalı -
İzmir■ Torbalı adı en erken 1670'lerde İsviçreli seyyah Jacob Spon'un seyahat notlarında anılır. Ancak Spon'un sözünü ettiği yer muhtemelen 5 km. batıda Metropolis harabelerinin bulunduğu Özbeyli köyüdür. İsmin Metrópoli adından metatez yoluyla türediği açıktır. ■ Bugünkü kasaba Torbalı (İstasyonu) ve Tepeköy olmak üzere iki yerleşimden oluşur. Torbalı İstasyonu 1860'larda demiryolu istasyonu çevresinde oluştu. Tepeköy 1881'den sonra Sultan Abdülhamit'in kurduğu Hazine-i Hassa çiftliklerinin yönetim merkezi olarak önem kazandı. Kırım Tatarları ve Girit ve Rumeli muhacirleri iskan edildi.
SN■ © 09.09.1889 Torbalı nahiyesinde sakin Tahtacı Aşireti'nin, Aydın Vilayeti komutanının İzmir'de yaptırdığı evin kerestesini köylerin ormanlarından kestirip hayvanlarıyla bedava ve cebren bu keresteyi İzmir'e taşıttırdığı yolundaki şikayetlerinin tahkiki.
deyar heyran■ Koord: 38° 10' 14'' D, 27° 20' 49'' K
Urla ilçe
-
Urla -
İzmir■ Strabon ve Hierokles’te anılan Bríoula/Príoulla adlı yer burası olmalıdır. Karş. Zgusta §172-1. Yunanca Vurlá biçimi geç Bizans döneminden itibaren kaydedilmiştir.
SN■ Koord: 38° 19' 19'' D, 26° 45' 52'' K