? ölü yerleşim (Göründü bağ)
-
Gevaş -
Van■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ Göründü ve Altınsaç köylerinin orta yerindeki düzlükte Şuşants adlı 19. yüzyıldan daha eski bir Ermeni yerleşimi kaydedilir. Sahilden 2.5 km içeride Garmrag Vank (`kızılca manastır`) adlı bir manastır harabesi vardır.
SN■ Koord: 38° 21' 46'' D, 42° 55' 11'' K
? mezra (Mollaosman bağ)
-
Ağrı Merkez -
Ağrı■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ Koord: 39° 54' 13'' D, 43° 4' 15'' K
? mevki
-
Üzümlü -
Erzincan■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ Manastır harabesidir. 1928 listesinde köy olarak kaydedilmiştir. Sırtındaki 3500 m rakımlı dağ Keşiş Dağı olarak tanınır.
SN■ Koord: 39° 45' 32'' D, 39° 46' 2'' K
? ölü yerleşim
-
Çemişgezek -
Tunceli■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ Keban baraj gölü altında kaldı.
SN■ Koord: 39° 5' 4'' D, 38° 44' 36'' K
? ölü yerleşim (Polatköyü bağ)
-
Arpaçay -
Kars■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ Koord: 40° 56' 4'' D, 43° 26' 25'' K
? mezra (Yeşilöz bağ)
-
Beytüşşebap -
Şırnak■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ Koord: 37° 43' 3'' D, 43° 23' 16'' K
Acı mahalle
-
Pasinler -
Erzurum■ Köyün hemen doğusunda Tortum tarafına geçit vazifesi gören Arçovid Առջովիտ (`ayı deresi`) vadisi bulunur. 1048 yılında bu dere üzerindeki Gabut kalesi yakınında Bizans ve Ermeni kuvvetleriyle Selçuklular arasında bir muharebe gerçekleşmişti. Bu kale bugün Karakale denilen yerde olsa gerekir.
SN■ Koord: 40° 3' 10'' D, 41° 34' 49'' K
Açıkalan köy
-
Mutki (
Meydan bucağı) -
Bitlis■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi.
■ Mıtsu veya Kaşax adı verilen vadinin başlıca yerleşimidir. Bir dönem Motki kaza merkezi olan köy 1912’de 300 dolayında Ermeni nüfusa sahipti.
SN■ Koord: 38° 20' 26'' D, 41° 49' 49'' K
Açıkgüney köy
-
Kiğı -
Bingöl■ Köy yakınında ünlü bir ziyaret yeri olan Surp Pırgiç manastırı 1870’lerde tepeden tırnağa onarılmıştı.
SN■ Koord: 39° 15' 48'' D, 40° 13' 11'' K
Adabaşı köy
-
Bayburt Merkez -
Bayburt■ 20. yy başında
Türk yerleşimi.
■ 16. yy. sonuna, 1592 yılına ait 46 numaralı tapu tahrir defterinde İşbonos olarak kaydedilmiştir. (Ünsal, Alper. (2020). 46 numaralı tapu tahrir defterine göre Bayburt ve çevresinde ekonomik ve sosyal hayat (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.) (İşbonos için s. 335'e bakınız.)
dohqo■ Koord: 40° 22' 43'' D, 40° 19' 28'' K
Adaçay mahalle
-
Aziziye (
Ilıca bucağı) -
Erzurum■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi.
■ Ermenice çok sayıda yer adında görülen aric sözcüğü için Erzincan Kemah Eriç maddesine bakınız.
SN■ 1522 kaydında: Süngeleriç [Süngeriç] k., Erzurum-ābād n.
zdm■ Köy şu anda Sünni Türk yerleşim yeridir.
Ümit■ Koord: 39° 52' 21'' D, 41° 7' 33'' K
Adaklı ilçe
-
Adaklı -
Bingöl■ Asdğik veya Astarte (`yıldız, özellikle Venüs, ülker`) antik bir tanrıça adı olup tarihte bu adı taşıyan birkaç kraliçe bulunur. Eprigyan’a göre 20. yy başında 300 hane nüfusun yarısı Ermeni idi; köy yakınında Surp Kevork manastırı vardı. Muş yakınında bir başka Asdğapert kalesi bulunur. ■ Daha önce Kiğı’ya bağlı olan Adaklı bucağı 1987’de ilçe oldu.
SN■ Koord: 39° 13' 47'' D, 40° 29' 1'' K
Adalı köy
-
Kahta (
Akıncılar bucağı) -
Adıyaman■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi.
■ Baraj gölü altında kalan eski Hiniç, Aşürge, Sıratut ve Germirik mezraları yerine Taşlık mevkiinde yeni yerleşim açıldı.
SN■ Koord: 37° 47' 6'' D, 38° 55' 15'' K
Adatepe köy
-
Divriği (
Gedikbaşı bucağı) -
Sivas■ Eski Adatepe (Pingan) köyü terk edilmiş, yerleşim merkezi eski Türk mahallesi olan Rabat mahallesine taşınmıştır. Romantik dönem Ermeni şairlerinden Misak Medzarents (1886-1908) Pinganlıdır.
SN■ 20. yy başlarına kadar büyükçe bir yerleşim olduğu haritalardan anlaşılmaktadır. 20.yy başlarında Ermenilerce meskun Pingân (Pingen) ve Türklerce meskun Rabat adında iki yerleşim içiçeydi. 1915'te görgü tanıklarının ifadelerine göre jandarma bir sabah köyün etrafını sarıp Ermenileri alıp götürmüştür. Bu tarihten sonra köy bir süre Rabat olarak anılsa da sonra ismi Pingân olarak değiştirilmiş ancak daha sonra Adatepe yapılmıştır. Aslında "Adatepe", Zımara (Altıntaş) köyü yakınlarında bir tepedir. Köydeki tren istasyonunun adı "Pingen" olarak kalmıştır. 1915 sonrası yoğun Zaza göçü almıştır. Gelen Zazaların bir kısmı "Mescitli" olarak anılır. 1. Dünya Savaşı sonrası az sayıda Ermeninin köye geri döndüğü bilinir. Bu Ermeni nüfus erken bir dönemde köyü tamamen terk edip İstanbul'a yerleşmişlerdir. 1950'lerde Bulgaristan muhacirleri köye iskan edilmiş ve köyün üst tarafında bugün de aynı adla anılan Göçmen Mahallesi kurulmuştur. Daha sonra muhacirler Adana tarafındaki akrabalarının yanına gitmişler ve köy ile bağları kalmamıştır. Günümüzde köyde ağırlıklı olarak Alevi Zaza ve az sayıda Sünni Türk nüfusu meskundur. Ünlü Ermeni şairi Misak Medzarents’in Pingenli olduğu ve bu köyde doğduğu anlatılmaktadır.
Yavuz Öztürk■ Kurmeşanlar Kurmanci konuşur.
C.G.■ Koord: 39° 24' 15'' D, 38° 22' 49'' K
Agarak Ագարակ "çiftlik" köy
-
Kapan -
Syunik AM■ Koord: 39° 12' 24'' D, 46° 32' 40'' K
Ağaçlık mahalle
-
Çatak -
Van■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi.
■ Koord: 38° 9' 26'' D, 43° 11' 20'' K
Ağaçpınar köy
-
Ovacık -
Tunceli■ Eski köy 1993'te yerle bir edilmiş, yakın tarihte daha doğuda yeni yerleşim alanı açılmıştır. +kireg eki için Hozat Karaçavuş (Zankireg) köyüne bakınız.
SN■ Koord: 39° 20' 57'' D, 39° 27' 15'' K
Ağamezraası köy
-
Karakoçan -
Elazığ■ Yerel mitolojiye nazaran `Peygamber Efendimizin soyundan Sefkar Baba` sayılan yatır, Ortadoğu kültürlerinde pek çok örneği bulunan bir kara taş (belki meteorit) olmalıdır.
SN■ Koord: 38° 57' 3'' D, 40° 0' 11'' K
Ağartı mahalle
-
Tuşba (
Timar bucağı) -
Van■ Köy yakınında Urartu çağından kalan Ayanis Kalesi bulunur.
SN■ Kalede 1989 yılından beri devam eden kazı çalışmaları sonucu burasının Urartu kralı II. Rusa dönemine ait Rusai.uru.tur adlı yazlık başkent olduğu anlaşılmıştır.
ahmet uhri■ Kuresıni Azeri değildir. Sevan bey lütfen bunu Van'dan birilerine sorun. Diyin ki Kuresıniler kendilerini ne olarak tanıtır, hangi dili konuşur?
Qazi■ Osmanlı devrinde Türkmenler ile Ermenilerin beraber yaşadığı bir köydü. Ermeniler buraya Ayanıs, Türkmenler ise Eyanıs derdi. Günümüzde Karakoyunlu Türkmenleri ile Küresünni Azeri Türkmenleri yaşamaktadır.
Murat Çolak■ Bugüne kadar Türk veya Kürt fark etmeden hangi Vanlıya Küresünniler hakkında soru sorduysam, ya "Acem/Ecem", ya "Azeri/Azerbaycanlı/Azerbaycan Türkü", ya da sadece Türk dediler.
metonio■ Koord: 38° 42' 9'' D, 43° 12' 45'' K
Ağdzk Աղձք köy
-
Aştarak -
Aragatsotn AM■ 4. ve 5. yy'a ait Arşakuni krallarından bazılarının mezarları bu köyde gün yüzüne çıkarılmıştır. Antik Çağda Ağdzk adıyla anılan yerleşimin adı modern döneme Axs şeklinde gelmiş, Sovyet döneminde Dzorap adı verildikten sonra antik isim iade edilmiştir.
SN■ Koord: 40° 18' 50'' D, 44° 15' 20'' K
Ağıllı köy
-
Muş Merkez (
Geliguzan bucağı) -
Muş■ Köyün kuzeyindeki dağda Susants veya Zozgants adlı kale harabesi bulunmaktaydı. Kürtçe Dera Soradari adı verilen manastır harabesi bunun yakınındaydı.
SN■ Koord: 38° 36' 4'' D, 41° 26' 27'' K
Ağılözü köy
-
Hizan (
Akşar bucağı) -
Bitlis■ Erm Besoyenk ismin nominatif hali, Besoyents tamlayan halidir. Köyde Şinitsor adlı manastır vardı.
SN■ Koord: 38° 11' 24'' D, 42° 31' 5'' K
Ağın ilçe
-
Ağın -
Elazığ■ Ağin Türkçedir. Kasabanın Ermenice adı `eski ören`, komşu Şenpınar’ınki ise `eski mamur` anlamına gelir.
SN■ İlçe halkı, merkezi ve köyleri ile beraber Oğuz boylarına mensup oldukları ileri sürülenTürkmenler'den oluşmaktadır.
Erkan Akman■ Koord: 38° 56' 43'' D, 38° 42' 46'' K
Ağırbaşak ölü yerleşim (Yüceldi bağ)
-
Hozat (
Geyiksuyu bucağı) -
Tunceli■ Rutan aşiretinden Kürtler ve Sarı Saltıklı Türkler'in birlikte yaşadığı Alevi inançlı bir köydür.
62Ali■ Koord: 39° 12' 35'' D, 39° 16' 46'' K
Ağrı dağ
-
---■ Dağın Ermenice en eski adı olan (ve halen kullanılan) Masis Eski Farsça `en büyük` anlamına gelen «masíst» sıfatından alınmış olabilir. Tevrat’ta anılan Ararat, Urartu ülkesinin genel adıdır; 13. yy’dan önceki bir tarihte bu dağın adı olarak benimsenmiştir. Ağri/Ağirî adı, dağ üstünde Antik Çağ’dan beri kaydedilmiş olup 1840 yılında bir heyelanda ortadan kalkan Akori/Axori kentinden alınmıştır. Anlamı belirsizdir. Kürtçe «agîr» (`ateş`) ile birleştirilmesi spekülatiftir. ■ Strabon’un bu bölgede andığı Abos ve Nibaros Dağları ile nereyi kastettiği açık değildir. Strabon ve Ptolemaios’un Másios adını Cizre yakınındaki Cudi Dağı’na vermeleri muhtemelen Nuh Tufanı efsanesinin çelişkili yorumlarından doğan bir hatadır.
SN■ Koord: 39° 42' 49'' D, 44° 17' 1'' K
Ahkar mezra (Derince bağ)
-
Sason -
Batman■ Koord: 38° 27' 42'' D, 41° 28' 1'' K
Akbaba köy
-
Köse -
Gümüşhane■ Eski adın doğru biçimi Ağgi olup Erzincan ili Heybeli köyü ve Demirözü ilçesi Dikmetaş köyü ile aynıdır.
SN■ Koord: 40° 11' 17'' D, 39° 35' 55'' K
Akbaba mahalle
-
Tortum -
Erzurum■ 1829 göçünde terk edilen Ermeni köylerindendir. Köyde bulunan Surp Sarkis Zoravar kilisesi 14. yy'a ait bir elyazmasında anılır.
SN■ Koord: 40° 14' 35'' D, 41° 28' 51'' K
Akbıyık köy
-
Hizan -
Bitlis■ 1912’de 30 Ermeni nüfusu ve geniş mülklere sahip olduğu belirtilen Surp Gamağiel manastırı vardı. (VanV).
SN■ Koord: 38° 11' 56'' D, 42° 20' 38'' K
Akbinek köy
-
Adaklı -
Bingöl■ 1815 tarihli yazıtı olan Surp Hagop kilisesi vardı.
SN■ Koord: 39° 14' 41'' D, 40° 26' 40'' K
Akbucak köy
-
Pazar -
Rize■ Yerel telaffuzda Mermanat ve Mermonat kullanılır. Bryer & Winfield’in Lazca üzerinden `Normanlar yurdu` şeklinde yorumlama teşebbüsü hatalıdır.
SN■ Koord: 41° 5' 16'' D, 40° 56' 38'' K
Akbudak mahalle
-
Araban -
Gaziantep■ Çoğunlukla Bruki azınlık olarak Zivikan ve Şıkaki Kürtlerinden oluşur.
■ Koord: 37° 26' 39'' D, 37° 56' 14'' K
Akbulgur köy
-
Ağrı Merkez -
Ağrı■ Ağrı merkezde iki Keşişköy (Erm. Yeritsu Keğ) vardır. Buraya, 19. yüzyılda halkı Katolik Ermeni olduğu için Frenk Yeritsu, Merkez nahiyeye bağlı olduğu için Keşişê Nehiye adı verilirdi.
SN■ Ağrı'da iki Keşiş köyü olduğundan, buna Keşişê Eli Begê, diğerine ise Keşişê Nehiyê deniliyor. Keşişê Eli Begê'nin çoğunluğu Redkan aşireti olup, bir kısmı da Êli aşiretidir.
Qazi■ Koord: 39° 48' 17'' D, 42° 56' 46'' K
Akçabudak mahalle
-
Lice -
Diyarbakır■ Çok sayıda küçük mahalleden oluşan köyün eski ve yerel adı konusunda sağlıklı bilgiye ulaşılamadı.
SN■ Koord: 38° 34' 14'' D, 40° 40' 51'' K
Akçadamlar mahalle (Yayladere bağ)
-
Yayladere -
Bingöl■ 1928 Arapça listede olmadığı için 1932 Kupik ve 1946 Höbek yanlış yazımları var,1940-1945 doğru kaytlardır.
ishak levent■ Koord: 39° 12' 28'' D, 40° 3' 37'' K
Akçadere mahalle
-
Kumru -
Ordu■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi.
■ Kuşnavak veya Kuşfenek kalesi denilen yapı müstahkem bir manastırdır.
SN■ Koord: 40° 51' 51'' D, 37° 16' 1'' K
Akçakale köy
-
Çıldır (
Doğruyol bucağı) -
Ardahan■ Çıldır gölüne ve ilçesine adını veren Çıldır kalesi burasıdır. İlçe merkezi daha sonra Zurzuna kasabasına taşındı.
SN■ Belki Gürcüce Bertaşeni (ბერთაშენი) - "keşişköy". Ayrıca Gürcüce Tetritsikhe (თეთრიციხე) "akça kale" kullanılır.
GEO■ Koord: 41° 4' 51'' D, 43° 17' 45'' K
Akçakiraz belediye
-
Elazığ Merkez -
Elazığ■ 20. yy başında 1260 Ermeni ve 1000 kadar Türk nüfusu vardı. Manuk Dzerunyan'ın Ermenice olarak kaleme aldığı Parçanç Köyü Tarihi, Village of Parchanj: General History from 1600 to 1937 adıyla 1984'te ABD'de yayımlanmıştır.
SN■ Koord: 38° 37' 5'' D, 39° 16' 9'' K
Akçalı köy
-
Şiran -
Gümüşhane■ Roma dönemi yol rehberlerinde ve 5. yy’a ait Notitia Dignitatum’da anılan Arauraka menzilini Barrington Atlas buraya yerleştirir. 3. yy’da yakılarak idam edilen din şehidi Arauraka’lı Eustratios Katoliklerce aziz sayılır. Yortusu 13 Aralıktır.
SN■ Koord: 40° 6' 54'' D, 39° 7' 54'' K
Akçalı köy
-
Kozluk -
Batman■ 2009 itibariyle Türkiye’de karayolu ulaşımı bulunmayan ender köylerdendir. Köy yakınındaki tepede Hz. Meryem kilisesi bulunur.
SN■ Koord: 38° 19' 19'' D, 41° 34' 29'' K
Akçapınar köy
-
Çemişgezek (
Akçapınar bucağı) -
Tunceli■ Urfalı Matteos Vekayinamesine (1136) göre imp. Nikeforos Fokas 969 yılında Ioannes Tsimiskes tarafından öldürüldükten sonra oğlu Vasil, Tsimiskes’in anayurduna yakın olan bu yerde hapsedilmişti. ■ Mezralar: Bölmebelen (Nornik/Norik/Norenik/Noring/Noronig), Koyunardı (Ağlöz/Ağloz/Ağılözü), Mengöcek, Topluca (Hastek).
SN■ Koord: 38° 56' 54'' D, 38° 56' 42'' K
Akçataş mahalle
-
Horasan -
Erzurum■ 20. yy başında kısmen
Ermeni yerleşimi.
■ Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerinde Pasini Süfla (Aşağı Pasin) nahiye merkezi idi.
SN■ Koord: 40° 7' 4'' D, 42° 8' 34'' K
Akçatı mahalle
-
Bünyan -
Kayseri■ Köy adı halk arasında Karacüvek şeklinde söylenir. Yazar Latife Tekin, bazı kaynaklarda yanlış olarak Karacahevenk adı verilen bu köyde doğmuştur.
SN■ Koord: 38° 47' 50'' D, 36° 0' 32'' K
Akçayuva mahalle
-
Erciş -
Van■ 20. yy başında S. Hovhannes kilisesi vardı.
SN■ Koord: 38° 58' 15'' D, 43° 5' 17'' K
Akçesir köy
-
Kulp (
Akçasır bucağı) -
Diyarbakır■ İşxantsor (`bey vadisi`) deresinin iki kolu üzerinde çok geniş bir alana yayılmış tek haneli mezralardan oluşan bir köydür. Yönetim merkezi Ardgonk adı verilen mahallededir. Mezralardan Avırgıloç, Bervar, Cınek, Cigur, Dağbıner, Dedar, Garitek (Karidag), Geli, Gıdornoç, Giremanos, Güğındoç, Günd, Hahask, Hazruk, Kuç, Kuriz, Küp, Küpovit, Mirangir, Aş. ve Yk. Marnig, Mordung, Sevit, Sıkran, Sulav, Şahmelik, Tekneval, Vırvart, Yezermori, Zerver (Zariver) sayılabilir. Bu isimlerden en aşağıda olan birkaçı Kürtçe, diğerleri Ermenicedir.
SN■ Koord: 38° 31' 48'' D, 41° 14' 27'' K
Akçiğdem köy
-
Refahiye -
Erzincan■ 93 Harbinden sonra Torul’dan ve kısmen Şavşat’tan halk gelmiştir.
C.G.■ Koord: 39° 55' 35'' D, 38° 49' 49'' K
Akdamar ada
-
Gevaş -
Van■ 921 yılında inşa edilmiş Surp Haç manastırı kilisesi 1895 yılına dek önemli bir dini merkezdi. Adanın adı daha evvelki bir «Althamar» biçiminden evrilmiş olmalıdır. Kaynağı ve anlamı belirsizdir. `Ah Tamar!` hitabından türetilmesi folklorik bir inançtır. Türkçe ’Akdamar’ biçimi 1977’de resmi makamlarca tasarlanmıştır.
SN■ Koord: 38° 20' 31'' D, 43° 2' 9'' K
Akdamar mahalle
-
Gevaş -
Van■ Dereağzı (İşkirt) ve Güzelkonak (Pışvank) köyleri 1989’da Uysal beldesine katıldı. Beldeye 2008’de turistik nedenlerle Ahtamar/Akdamar adasının adı verildi.
SN■ Koord: 38° 19' 15'' D, 42° 57' 26'' K
Akdere köy
-
Kemalpaşa -
Artvin■ Nüfusun tamamı Hemşinlidir. Hemşinlilerin verdiği isim Medoğumked (Karanlıkdere). Zendidi Lazların verdiği isim. Köy isminden çok tarla, bölge adı olarak ve köyün çok sınırlı olan düzlük alanına verdikleri isim olmalı. Köyde başka düzlük yok zaten. Derin bir vadi içinde olduğu için Medoğumked adı verilmiş.
Mahir Özkan■ Koord: 41° 27' 25'' D, 41° 30' 53'' K